Η ΣYΛΛΟΓΗ

Η συλλογή του Λαογραφικού Μουσείου Χαγιάτι Λαδιά αποτελείται από περίπου 800 αντικείμενα, που χρονολογούνται μεταξύ του 1870-1960. Τα περισσότερα προέρχονται από την Πρώτη και την γύρω περιοχή και περιγράφουν την καθημερινότητα της προβιομηχανικής κοινωνίας. Για την καλύτερη διαχείριση της συλλογής πραγματοποιήθηκε καταγραφή και τεκμηρίωση της. Στα αντικείμενα αποδόθηκε ένας μοναδικός ταξινομικός κωδικός και σχηματίστηκαν καρτέλες τεκμηρίωσης σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα SPECTRUM και CIDOC – ICOM.
line1.png

Ο Αχιλλέας και η Δάφνη Λαδιά μας υποδέχονται στο σπίτι τους…

Αχιλλέας

Αχιλλέας
  "Είμαι ο Αχιλλέας, γεννήθηκα το 1910 στο Κιουπκιοϊ και είμαι ο μικρότερος γιός της οικογένειας Λαδιά. Το 1935 παντρεύτηκα με τη Δάφνη Νούνη και αποκτήσαμε 6 κόρες. Σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο είμαι ο κληρονόμος του πατρικού σπιτιού και επιφορτισμένος με την φροντίδα των γονιών μου του Βαγγέλη και της Βαγγελής Λαδιά. Ζούμε όλοι μαζί στο σπίτι που αγόρασε ο πατέρας μου από τον μουσουλμάνο Μεχμέτ Κεχαγιά το 1919.Οι καπναποθήκες στην αυλή χτίστηκαν το 1925 και αποτέλεσαν το χώρο εργασίας για μένα και την Δάφνη για όλη μας τη ζωή."

Δάφνη

Δάφνη
"Είμαι η Δάφνη. Στη ζωή μου χόρτασα δουλειά και παιδιά. Μαζί θα δούμε το σπίτι μου, που μου τα πρόσφερε όλα. Τον καπνό, το αμπέλι και τα σιτηρά. Το σπίτι μου, που άλλαζε μαζί με τον κόσμο, που άλλαζε γύρω μου."
Χειρόγραφο σημείωμα του Αχιλλέα Λαδιά με τις ημερομηνίες γέννησης των μελών της οικογένειας.
Φωτογραφία του Ευάγγελου Λαδιά
Φωτογραφία της Ευαγγελίας Λαδιά
Στη φωτογραφία απεικονίζονται ο Αχιλλέας με τη Δάφνη Λαδιά, την μητέρα και τις κόρες του μετά τον θάνατο του πατέρα του
line1.png

Ευάγγελος Λαδιάς

Ο Ευάγγελος Λαδιάς γεννήθηκε το 1870 στην Οθωμανική αυτοκρατορία, έζησε ως Χριστιανός Οθωμανός υπήκοος για σαράντα περίπου χρόνια. Το 1914 έγινε Έλληνας υπήκοος του Ελληνικού Βασιλείου και πέθανε το 1943 κάτω από βουλγαρική διοίκηση.
Δελτίο ταυτότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας
Πωλητήριο αγρού, που έχει συνταχθεί το 1911, με χαρτόσημο της οθωμανικής αυτοκρατορίας
Η διαθήκη του Ευάγγελου Λαδιά το 1943, γραμμένη στη βουλγαρική γλώσσα, την εποχή της Βουλγαρικής κατοχής 1941-1944
line1.png

Κύρια απασχόληση των ανθρώπων του σπιτιού είναι η καπνοπαραγωγή

Τον 20ο αιώνα η καλλιέργεια του καπνού αποτελεί την κυρίαρχη αγροτική ασχολία στην Πρώτη Σερρών και στα χωριά γύρω από το Παγγαίο. Στα εδάφη της περιοχής ευδοκιμεί η ποικιλία «μπασμάς» μια από τις πιο εκλεκτές ποικιλίες της παγκόσμιας καπνοπαραγωγής. Η μεγάλη ζήτηση των ανατολικών καπνών και η υψηλή εμπορική τιμή του μπασμά, συντελούν στην οικονομική άνθηση της περιοχής.
Ο κύκλος της καπνοκαλλιέργειας ξεκινά τον Φεβρουάριο και τελειώνει τον Οκτώβριο. Τα μέλη της οικογένειας εργάζονται αδιάκοπα για το κοινό καλό, χωρίς την απαίτηση μισθού. Η αλληλοβοήθεια, άλλωστε, είναι ο μόνος τρόπος για την επιβίωση του σπιτιού. Η γυναίκα-μητέρα πέρα από την συνεχόμενη εργασία στο χωράφι είναι υπεύθυνη και για τις οικιακές δουλειές. Τα μεγαλύτερα παιδιά αναλαμβάνουν τη φροντίδα των μικρότερων και ήδη από την προ εφηβεία ακολουθούν τους γονείς στα καπνοχώραφα. Η παιδική εργασία θεωρείται αυτονόητη και μέρος της εκπαίδευσης του παιδιού, το οποίο εγκαταλείπει το σχολείο τους μήνες των εντατικών εργασιών. Ο νόμος 4029 του 1912 «περί εργασίας γυναικών και ανηλίκων» προασπίζει το δικαίωμα των παιδιών στη μόρφωση και απαγορεύει την εργασία πριν την ηλικία των 12 ετών, ωστόσο ο εθιμικός κανόνας υπερισχύει του νόμου, όπως και η ανάγκη για εργατικά χέρια. Η εργασία γυναικών και παιδιών στην καπνοκαλλιέργεια έχει βαρύνουσα σημασία για την οικονομία της εποχής.
Τους καλοκαιρινούς μήνες που οι δουλειές αυξάνονται και δεν επαρκούν τα χέρια η προβιομηχανική κοινωνία επιστρατεύει το δίκτυο των συγγενικών σχέσεων. Οι οικογένειες του μαχαλά στα πλαίσια της αμοιβαίας βοήθειας ανταλλάσσουν εργατική δύναμη. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό ή δεν επαρκεί μισθώνονται εργάτες γης. Οι εργάτες μπορεί να είναι μόνιμοι στις μεγάλες καλλιέργειες ή εποχιακοί σε μικρότερες, ντόπιοι χωρίς κλήρο ή ξένοι μετακινούμενοι από μη αγροτικές περιοχές.
Μπασκί, εργαλείο για την σπορά του καπνού
Φκέλι, σκαλιστήρι χώματος
Κόσα για την απομάκρυνση των χόρτων
Ιμζίκι, εξάρτημα για το ποτιστήρι, ώστε να διευκολύνεται το πότισμα στη ρίζα των μικρών φυτών
Ζευγάρι καδιά, ανοιχτά βαρέλια για την μεταφορά νερού στο χωράφι με το ζώο
Κοφίνι για τη μεταφορά των φύλλων καπνού στην καπναποθήκη από το χωράφι
Φανάρι ασετιλίνης
Βελόνες μπουρλιάσματος
Μεταλλικό άγκιστρο
Κοφίνι για τη μεταφορά των φύλλων καπνού στην καπναποθήκη από το χωράφι
Κάσα, ξύλινη κατασκευή που δέχεται τα φύλλα καπνού για να γίνει το παστάλι
Σεντούκι, εργαλείο για την κατασκευή, επεξεργασία και δεματοποίησητου καπνού
Φωτογραφία του 1938 τραβηγμένη στο Χαγιάτι Λαδιά. Τα μέλη της οικογένειας και οι εργάτες από την Αρναία μπουρλιάζουν τον καπνό
line1.png

Η αυτάρκεια του σπιτιού

Η οικονομία της προβιομηχανικής εποχής βασίζεται στην αειφορία, την επανάχρηση και την μεταποίηση. Η περιορισμένη παραγωγή προϊόντων περιόρίζει και τις ανάγκες του ανθρώπου, οι περισσότερες εκ των οποίων, καλύπτονταν εντός του οίκου.
Στην Πρώτη του 20ου αιώνα παράλληλα με τον καπνό τα «καλά νοικοκυριά» καλλιεργούν τα σιτηρά και το αμπέλι τους. Έτσι το σπίτι έχει πάντα το αλεύρι, το ψωμί και το κρασί του…
Οι μικρότεροι αγρότες που διαθέτουν λίγα στρέμματα, στρέφονται αποκλειστικά στην καπνοκαλλιέργεια η οποία είναι πιο επικερδής.
Σιδερένιο άροτρο
Φρέζα, εργαλείο για την αναμόχλευση του χώματος
Κόσκινο για το καθάρισμα του σιταριού
Παλαμαριά, Ξύλινη χειρολαβή που χρησιμοποιείται στον θερισμό για να αποφευχθούν τραυματισμοί και για να δημιουργείται το δεμάτι
Δουκάνη εργαλείο για το αλώνισμα των σιτηρών με αιχμηρές πέτρες
Λιχνιστήρι εργαλείο για τον διαχωρισμό των σιτηρών από το άχυρο
Πινακωτή ξύλινο καλούπι για να φουσκώσει η ζύμη του ψωμιού
Σκάφη, σκεύος ζυμώματος ψωμιού
Ξύλινο βαρέλι για τη ζύμωση του κρασιού
Ρακοκάζανο, καζάνι απόσταξης τσίπουρου
line1.png

Από τον αργαλειό στη…singer

Ο αργαλειός συντελεί στην εξασφάλιση της αυτάρκειας της οικίας της προβιομηχανικής περιόδου. Καταλαμβάνει το πιο φωτεινό δωμάτιο. Τα κορίτσια μαθαίνουν να υφαίνουν ο μικρή ηλικία, ο οικιακός αργαλειός αποτελεί αποκλειστικά γυναικεία απασχόληση. Στα σπίτια που δεν υπάρχει, η προίκα ανατίθεται στις επαγγελματίες υφάντρες ή τους υφαντές.
Η γυναίκα καπνοπαραγωγός δεν έχει χρόνο για τον αργαλειό, ο μεγάλος καλλιεργητικός κύκλος του καπνού διαρκεί περίπου δέκα μήνες και αυτή είναι απαραίτητο χέρι. Μόνο το χειμώνα μπορεί να κεντήσει και να υφάνει  διοχετεύοντας τη δημιουργικότητά της.
Αργαλειός
Μηχανή Singer

Υφαντά και κεντήματα.

Προϊόντα της γυναικείας δημιουργικότητας.

line1.png

Φωτογραφίες από τις σχολές ραπτικής και κεντητικής που οργανώθηκαν το 1950 στην Πρώτη. Οι μαθήτριες μαθαίνουν να χειρίζονται τη μηχανή singerώστε να γίνουν μοδίστρες

Σχολή Οικοκυρικής

Οι οικοκυρικές σχολές λειτούργησαν από το 1944 μέχρι το 1979. Σκοπός τους ήταν η εθνική ανάπτυξη και η θρησκευτική διαπαιδαγώγηση των κοριτσιών των ακριτικών περιοχών της χώρας, μετά τη Βουλγαρική κατοχή και τον εμφύλιο. Τα κορίτσια που εγκατέλειπαν νωρίς το σχολείο, φοιτούσαν στις σχολές για τρία χρόνια, είτε ως τακτικές, είτε ως έκτακτες παρακολουθώντας μόνο κάποια μαθήματα. Διδάσκονταν ραπτική, χειροτεχνία, υφαντουργία, ταπητουργία, θρησκευτικά, υγιεινή και γεωργία.
Το πρόγραμμα σπουδών ήταν προσαρμοσμένο στο πρότυπο νοικοκυρά-αγρότισσα- μητέρα, βελτίωσε όμως το επίπεδο διαβίωσης πολλών γυναικών οι οποίες συνέχισαν και εργάστηκαν ως παιδαγωγοί, μαγείρισσες, τραπεζοκόμοι και έδωσε μια λύση στο πρόβλημα επισιτισμού. Η σχολή της Πρώτης λειτούργησε από το 1949 μέχρι το 1956.
line1.png

To οντούδι



Το οντούδι είναι ένα πολυχρηστικό δωμάτιο στο ισόγειο του σπιτιού. Χρησιμοποιείται για το μαγείρεμα, σαν καθιστικό και τα βράδια του χειμώνα τα παιδιά κοιμούνται σε αυτό γιατί είναι ζεστό από τη σόμπα ή το τζάκι.
Η προβιομηχανική κοινωνία χρησιμοποιεί με περιορισμό τους φυσικούς πόρους καθώς δεν είναι εύκολα διαθέσιμοι.



Εικόνα δεξια: ξυλόσομπα με φούρνο, χρησιμοποιήθηκε για την θέρμανση και το μαγείρεμα
line1.png
Το καθιστικό
hayatiladia_tem_kath_01.jpg
Η κρεβατοκάμαρα 
hayatiladia_tem_kre_03.jpg
Η Αμπελοκαλλιέργεια & τα εργαλεία της
hayatiladia_trygos_dinas.jpg
Η κουζίνα 
hayatiladia_tem_kouz_02.jpg
Ο αργαλειός της γιαγιάς 
hayatiladia_tem_argalios.jpg
 Η καπνοκαλλιέργεια & τα εργαλεία της
hayatiladia_xaslamas_iatridis.jpg
Ο "οντάς" με το μιντέρι 
hayatiladia_tem_ontas.jpg
Τα εργαλεία του θέρους 
hayatiladia_pospect_02.jpg
Αντικείμενα αποθήκευσης 
hayatiladia_tem_agro_03.jpg

Communication

Search