Σπήλαιο Αλιστράτης, Φαράγγι Αγγίτη.
Δυτικά της Πρώτης και σε απόσταση 20 χιλιομέτρων, στην κοινότητα Αλιστράτης και στη θέση «Πετρωτό» υπάρχει ένα μοναδικό μνημείο της Φύσης, με σπουδαία σπηλαιολογική αξία και σημασία. Στα 25.000 τ.μ. της επιφάνειας του σπηλαίου που έχουν ερευνηθεί, υπάρχουν τεράστιες αίθουσες με σταλακτίτες, σταλαγμίτες και εκκεντρίτες. Το σπήλαιο προσφέρει προστασία σε χιλιάδες νυχτερίδες που φωλιάζουν εκεί ενώ έχουν καταγράψει στις στοές του μοναδικοί και πρωτόγνωροι μικροοργανισμοί, που δεν συναντώνται σε άλλα σπήλαια. Θάλαμοι εξαιρετικά μεγάλων διαστάσεων με εντυπωσιακό διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες καθώς και δυο
Ιερά μονή Εικοσιφοίνισσας.
Από τα σημαντικότερα μοναστηριακά κέντρα της βορείου Ελλάδος η μονή της Κοσίνιτζας η Εικοσιφοίνισσας ιδρύθηκε κατά την παράδοση το 450 με τη βοήθεια του μητροπολίτου Φιλίππων Σώζοντος (443-454) αλλά ως κύριο κτίτορα του μοναστηριού μνημονεύουν τον όσιο Γερμανό (518 μ.Χ.) ενώ ως δεύτερος κτίτορας του μνημονεύεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος (1466-1471, 1488-1490) που συνέβαλε ουσιαστικά στην αύξηση του ιερού καθιδρύματος. Το ενδιαφέρον των πατέρων της μονής για το γένος, σε συνδυασμό με τα αξιόλογα έσοδα της Μονής από δωρεές,
Αμφίπολη.
Στη θέση των Εννέα Οδών, σε τόπο κατά το Θουκυδίδη περίβλεπτο από στεριά και θάλασσα, ιδρύθηκε το 437/6 π.Χ. από Αθηναίους αποίκους, υπό τον Άγνωνα, η Αμφίπολη. Η πόλη ελέγχοντας την είσοδο στη δασώδη περιοχή της ενδοχώρας και τα μεταλλεία χρυσού στο Παγγαίο αναπτύχθηκε σημαντικά και έγινε το κύριο εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, με ιδιαίτερη πολιτική σημασία για τους Αθηναίους με τους οποίους, οι Αμφιπολίτες, δεν είχαν άριστες σχέσεις. Μπροστά στα τείχη της κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου έχασαν τη ζωή τους (422 π.Χ.) οι αντίπαλοι στρατηγοί των Αθηναίων και των Σπαρτιατών Κλέων και Βρασίδας. Η πόλη προστατευόταν από
Σε πολύ μικρή απόσταση από την Αμφίπολη υπάρχει ένα μεγάλων διαστάσεων μαρμάρινο λιοντάρι. Το ύψους 5,37 μέτρων γλυπτό, υποστηρίζουν οι ερευνητές, πως είναι έργο του 4ου π.Χ. αιώνος και είναι μνημείο του ναυάρχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου Λαομέδοντα που καταγόταν από την Αμφίπολη. Το αρχαιολογικό μουσείο της Αμφιπόλεως φιλοξενεί επιγραφές και νομίσματα καθώς και σπάνια ευρήματα του συνόλου της ιστορικής παρουσίας της πόλεως.
Περιοχή με λιμνοθάλασσες από αλμυρό νερό και έλη, που σχηματίζεται γύρα από τις εκβολές του Στρυμόνα και χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη ποικιλία των οικοσυστημάτων που τη συγκροτούν. Τα οικοσυστήματα των εκβολών παραμένουν ακόμη άθικτα. Ο ποταμός αποτελεί καταφύγιο για πολλά είδη ψαριών και οι εκβολές θεωρούνται σημαντική περιοχή για την αναπαραγωγή και διαχείμαση μεγάλου αριθμού πτηνών όπως ο Ciconia ciconia (Λευκοπελαργός), ο Himantopus himantopus (Καλαμοκανάς) και ο Haliaeetus albicilla (Θαλασσαετός).