Σκορπισμένα σε διάφορα σημεία του χωριού: περιβόλια, χωράφια, βοσκοτόπια, βρίσκονται τα πηγάδια,

τα περισσότερα σε μικρές αποστάσεις μέσα στο χωριό ανάμεσα στα δύο ρέματα που το διασχίζουν. Σήμερα πολλές πηγές έχουν στερέψει, λόγω και των γεωτρήσεων αλλά και της ανομβρίας, που κατέβασαν τον υδροφόρο ορίζοντα και έτσι τα πηγάδια κρατάνε λίγο νερό, κυρίως το χειμώνα.

     Τα περισσότερα πηγάδια είναι χτισμένα με λιθοδομή, που βγαίνει στην επιφάνεια του εδάφους και βάθος από 4 έως 15 μέτρα. Σε πηγάδια από τα οποία οι Πρωταίοι παλαιά αντλούσαν πόσιμο νερό, η λιθοδομή ήταν ασβεστόχτιστη, μισό και πλέον μέτρο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους και σε μια ακτίνα από 1,20-2,10 μέτρων γύρω από το χείλος, για την προστασία του νερού από την διάβρωση των όμβριων υδάτων.

     Τα πηγάδια αυτά ήταν κυρίως ιδιωτικά και ελάχιστα σε δημόσιους χώρους (υπάρχουν δημόσια ακόμη: του “Πλατάνου”, της “Αγίας Βαρβάρας”, της “Αγίας Παρασκευής", του "Αγίου Γεωργίου“). Σε ορισμένα από αυτά υπήρχαν εντοιχισμένες δίπλα στα πηγάδια αυτά μεγάλες σκαλιστές πέτρινες γούρνες, που χρησίμευαν για το πότισμα των μεγάλων ζώων, αλόγων, μουλαριών, αγελάδων κλπ. Οι περισσότερες από τις γούρνες που αντικρίζαμε τότε ανάγονταν στις αρχές του 18ου και 19ου αιώνα.

     Η άντληση του νερού γινόταν με δύο τρόπους. Ο κλασσικός τρόπος είναι με τα χέρια, με τη βοήθεια ενός κουβά δεμένο σε σχοινί, το οποίο κατέβαζαν στο πηγάδι και ανέβαζαν με μυϊκή δύναμη χωρίς τη βοήθεια κάποιου μηχανισμού. Για τα μεγαλύτερα βάθη χρησιμοποιούσαν μαγγάνι που αρχικά ήταν ξύλινο και αργότερα σιδερένιο. Η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας αλλά και του βάθους, ενός πηγαδιού είχε μεγάλη σημασία για τη διαρκή παρουσία άφθονου και υγιεινού νερού.

     Η μορφολογία του εδάφους έκανε συνήθως φανερή την παρουσία υπόγειας φλέβας νερού (τα ρέματα, οι γύρω λόφοι του βουνού). Σημαντική ήταν και η σωστή υποστύλωση των τοιχωμάτων του κατακόρυφου κυλίνδρου. Η εξόρυξη ενός πηγαδιού ήταν μια δύσκολη, εξοντωτική και πολύ επικίνδυνη δουλειά. Ο κίνδυνος κατάρρευσης των τοιχωμάτων κατά το σκάψιμο ήταν υπαρκτός.

     Τα ονομαστά πηγάδια της Πρώτης, σε παράλληλο μήκος των δύο ρεμάτων που διασχίζουν το χωριό,  ήταν των : Μούτσιου, Θεοχαρούδη, Τσιουγκάρη, Ξόνογλου, Τσάτσου, Λαγόρτη, Πάσχου, Μήλιου, Παπατζιάμου Κ., Παπατζιάμου Β., Νουβάκη Στ., Τσαλίκη, Νουβάκη (Λιούρα), Τσιώτα, Παπανέστη, Καραμανλή, Εληνούδη, Κότλη, Σαρχόση, Κηροποιού, Παπουτσοπούλου, Τότσκα Δ., Ασκητή, Μπέλκα, Δόλγερα, Τσιφούτη, Νικολαϊδη Ν., Πλάτανος, Πηγάδα (Εργοστάσιο Αποστολίδη), Αγίασμα Αγίου Γεωργίου, όλα τα σπίτια της συνοικίας του Αγίου Γεωργίου, Λαδιά Σ., Λαδιά Αγγ., Νούνη Π., Νούνη Απ., Πασχαλούση Μ., Γεράκη Χ., Αλεξανδρή Α., Δόντσιου Αθ., Σέμκου Η., Φουσκωτή Αν., Πουλίδη Ελ., Νασιούδη Κ., Κιζερίδη Ρ., Κιζερίδη Δ., Κλειτσιάκος, Τζίκου, Τάσιου, Μπάλιου, Παπαμόσχου, Κατσάνου, Κουκουβέτσιου, Σιούλα, Τσιαμπούση, Γιουφκά Ευθ., Τζίκου, Τζιάτζιου, Τενεκετζή, Μυλωνά, Πλατεία Αγ. Παρασκευής, Τσιφούτη, Γούλια (καφενείο), Σόφου – Δελλή Ασ.